Sosyal Medya ve Dezenformasyon Tehdidinde Gazetecilik

Şerif Arslan

doi:10.47771/aid.1102392

Derleme

Sosyal Medya ve Dezenformasyon Tehdidinde Gazetecilik

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 107 - 134, 31.07.2022

Şerif Arslan

https://doi.org/10.47771/aid.1102392

Cited By: 3

Öz

Sosyal medya, kullanıcılarına duygularını, düşüncelerini sınırsız ve herhangi bir kısıtlama olmadan dünyanın her yerine ulaştırma imkânı sunmaktadır. Günün büyük bir bölümünü sosyal ağlarda geçiren insanlar yine günlük hayatta karşılaştıkları sorunları da sosyal medya ortamlarında takipçilerine ve diğer üyelere ulaştırarak çözüme kavuşturmanın yolunu aramaktadır. Facebook, Twitter, Instagram gibi birçok sosyal medya hesabını içinde barından mobil iletişim araçları ile insanlar bu ağları en çok bilgi edinme ve bilgi paylaşma amaçlı olarak kullanmaktadır.
Bilgiye erişimde herhangi bir sınırlamanın olmadığı günümüzde sosyal ağlardaki en önemli sorunlardan biri ise sosyal ağlardan gelen bilginin doğruluğu ve güvenirliğidir. Sosyal ağların gelişmesine paralel olarak kullanıcı sayısının artması ve dolayısıyla bilgi içeriklerinin de çoğalması bu bilgi sorunun başat kaynağı durumundadır. Bu çalışma, sosyal ağlarda meydana gelen dezenformasyonun gazetecilikte ne gibi etkiler oluşturduğunu ve bu etkilerin ne gibi sonuçlara yol açtığını ortaya koyarak belirtilen sorunlara çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya, Dezenformasyon, Haber Etiği, Yurttaş Gazetecilik

Kaynakça

Adaklı, G. (2009). Gazetecilik Etiğini Belirleyen Yapısal Unsurlar: Mülkiyet ve Kontrol Sorunu. B. Çaplı, & H. Tuncel içinde, Televizyon Haberciliğinde Etik (s. 61-96). Ankara: Fersa Matbaacılık.
Agbedo, C. U., & Krisagbedo, E. C. (2014). Lying Honestly for Government: Linguistic Manipulation as Disinformation Strategy in Nigeria. Innovare Journal of Social Sciences, 2(4), 16-27.
akademikstok.com. (2015). 04 Kasım 2016 tarihinde http://akademikstok.com/yeni-habercilik-arayislari-hak-odakli-habercilik-yurttas-gazeteciligi-baris-gazeteciligi-oku-210.html adresinden alındı
Arık, E. (2013). Yurttaş Gazeteciliğinin Günümüzdeki Görünümü: Twitter Gazeteciliği Örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(36), 273-289.
Arıkan, A. (2011). Disiplinlerarası Alanda Yeni bir Oluşum: Bilgi ve İnovasyon Yönetimi. Bilgi Çağında Varoluş: “Fırsatlar ve Tehditler” Sempozyumu (s. 15-29). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınları.
Aşkın, A. C. (2015). Dezenformasyonun Küreselleşmesi ve Bir Örnek Olarak Batı Basınında Nato'nun Kosova Harekatı. İstanbul: Epos Yayınları.
Avcı, Y. (2015). Sosyal Medyada Facebook Üzerinden Sahte Sınıf Oluşumu ve Sınıf Atlama. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Aydemir, A. T., Binark, M., Bayraktutan, G., Çomu, T., Doğu, B., Özçetin, B., & İslamoğlu, G. (2014). Siyasetin Yeni Hali: Vaka-i Sosyal Medya Seçimden Seçime, Gezi Direnişi'nden Hükümet Cemaat Çatışmasına. İstanbul: Kalkedon.
Aydoğan, F. (2010). İkinci Medya Çağında Gözetim İle Kamusal Alan Paradoksunda İnternet. F. Aydoğan, & A. Akyüz içinde, İkinci Medya Çağında İnternet (s. 3-17). İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Balel, C. (2009). Günümüz Türk Basınında Yurttaş Gazeteciliğinin Durumu ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Başer, A. (2010). Yeni İletişim Teknolojilerinde Televizyonun Yeri. F. Aydoğan, & A. Akyüz içinde, İkinci Medya Çağında İnternet (s. 36-60). İstanbul: Alfa Yayınları.
Baydar, Y. (2011). Vicdan Misyoneri Rolündeki Yalnız Kovboy: Kamu Denetçisinin Rolü. UNESCO içinde, Profesyonel Gazetecilik ve Özdenetim Güneydoğu Avrupa ve Türkiye'de Yeni Medya Eski Açmazlar (s. 66). Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü.
Belsey, A. (2002). Journalism and Ethics: Can They co-exist? M. Kieran içinde, Media Ethics (s. 8). New York: Routledge.
Bennett, A. (1981). New Webster. (M. Önen, Çev.) İstanbul: Dösar A.Ş.
Bilgiç, A. (2012). Uygulamalı Bilgiye Bilişsel Yaklaşım. Kamu İç Denetçiler Derneği Dergisi(9), 55-59.
Bostancı, M. (2010). Sosyal Medyanın Gelişimi ve İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları. Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
Boswell, J. (1791). Life of Johnson. United Kingdom: LimpidSoft.
Boyacı, G. (2016). 2016 Dünyada Ve Türkiye’de Dijital, Mobil ve Sosyal Medya Kullanım İstatistikleri. https://www.megesoft.com.tr/2016-dunyada-turkiyede-kullanim-istatistikleri/ adresinden alındı
Cangöz, İ. (2008). Yurttaş Gazeteciliği İçin Bir İmkan Olarak Yerel Medya. S. Çelenk içinde, 03-05 Kasım 2006 İstanbul Uluslararası Bağımsız Medya Forumu: Başka Bir İletişim Mümkün Bildiriler. İstanbul: BİA IPS İletişim Vakfı Yayınları.
Capparelli, S. S. (2013). Journalism Code of Ethics and Professional Practices.
Craig, D. (2015). Jpurnalism Ethics and Best Practices. L. Zion, & D. Craig içinde, Ethics For Digital Journalists Emerging Best Practices (s. 18-20). New York: Routledge.
Çakır, H. (2007). Gazeteciliğe Giriş. Konya: Tablet Kitabevi.
Çakmak, D. (2012). 01 Kasım 2016 tarihinde https://dagmedya.net/2012/12/30/yurttas-gazeteciligi-nedir-ceviren-deniz-cakmak/ adresinden alındı
Çetin, S. (2014). Aralık 12, 2016 tarihinde http://everywheretaksim.net/tr/insan-haber-gezinin-sosyal-devrimi/ adresinden alındı
Dare, S. (2011). The Rise of Citizen Journalism in Nigeria, A Case Study of Sahara Reporters . New York: Thomson Reuters Foundation.
Deane, J. (2005). Media, Democracy and The Public Sphere. O. Hemer, & T. Tuftu içinde, Media and Global Change: Rethinking Communication for Development (s. 184-186). Buenos Aires: Publicaciones Cooperativas.
Dedeoğlu, G. (2014). Demokrasi, Basın ve Haber Etiği: Eleştirel Söylem Çözümlemesi Yaklaşımıyla Bir İnceleme. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
Demirkent, N. (1982). Sayfa Sayfa Gazetecilik. İstanbul: Yeni Zamanlar Sahaf.
Dilmen, N. E., & Öğüt, S. (2006). Yeni İletişim ortamları ve Etkileşime İletişimsel Yaklaşımı. Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim Uluslararası Konferansı, (s. 1-12). İstanbul.
Dugan, M. A. (2008). Journalism Ethics and the Independent Journalist. McGeorge Law Review, 39(3), 801-811.
Duran, R. (2003). Yurttaş Gazeteciliği. S. Alakuş içinde, Gazetecilik ve Habercilik (s. 91-106). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
Dursun, Ç. (2005). Haber ve Habercilik/Gazetecilik Üzerine Düşünmek. Ç. Dursun, R. Duran, İ. Cangöz, E. Arsan, T. Eryılmaz, Ö. Yurdalan, & M. Sucu içinde, Gazetecilik ve Habercilik (s. 69-91). İstanbul: IPS İletişim Vakfı.
Edelman, M. (2001). The Politics os Misinformation. New York: Cambridge University Press.
Edosomwan, S., Prakasan, S. K., Kouame, D., Watson, J., & Seymour, T. (2011). The History of Social Media and its Impact on Business. The Journal of Applied Management and Entrepreneurship, 3(16), 1-13.
Encabo, N. M. (2014). Gazetecilik Etiği ve Demokrasi. S. İrvan içinde, Medya Kültür Siyaset (s. 347). Ankara: Pharmakon.
Fallis, D. (2014). A Functional Analysis of Disinformation. iConference, 621-627.
Foça, M. A. (2014). Aralık 8, 2016 tarihinde https://medium.com/turkce/yanl-s-bilgi-i-nternette-nas-l-yay-l-yor-606d9349a7e8#.speh1mj32 adresinden alındı
Foça, M. A. (2016, Temmuz 19). Kasım 21, 2016 tarihinde http://journo.com.tr/dogrulama-10-yolu adresinden alındı
Girgin, A. (2014). Gazeteciliğin Temel İlkeleri. İstanbul: Der Yayınları.
Glaser, M. (2006). 08 Kasım 2016 tarihinde http://mediashift.org/2006/09/your-guide-to-citizen-journalism270/ adresinden alındı
Gönenli, G., & Hürmeriç, P. (2012). Sosyal Medya: Bir Alan Çalışması Olarak Facebook’un Kullanımı. T. Kara, & E. Özgen içinde, Sosyal Medya Akademi (s. 213-243). İstanbul: Beta.
Güz, N. (2005). Haberde Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Hackett, R. A. (2006). Is Peace Journalism Possible? Three Frameworks for Assessing Structure and Agency in News Media. Conflict & Communication Online, 5(2), 1-13.
Hohenberg, J. (1963). Gazetecilik Mesleği. (F. Ofluoğlu, Çev.) İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Başkanı.
http://www.theopennewsroom.com/. (2008, October 3). Kasım 11, 2016 tarihinde http://www.theopennewsroom.com/documents/Citizen_%20journalism_phenomenon.pdf adresinden alındı
İnceoğlu, Y. G. (2004). Uluslararası Medya. İstanbul: Der Yayınları.
İnceoğlu, Y., & Akıner, N. (2004). Dezenformasyonda Süreklilik: Irak Üzerine Savaştan Örneklerle. Karizma Dergisi.
İşlek, M. S. (2012). Sosyal Medyanın Tüketici Davranışlarına Etkileri: Türkiye’deki Sosyal Medya Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Karaman.
James, B. (2007). New Media: The Press Freedom Dimension Challenges and Opportunities of New Media for Press Freedom. Paris: World Press Freedom Committee.
Kaplan, K., & Ertürk, E. (2012). Dijital Çağ ve Bireyin İdeolojik Aygıtları. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 2(4), 7-12.
Kemp, S. (2016). Digital in 2016. We Are Social.
Kieran, M. (2002). Objectivity, impartiality and good journalism. M. Kieran içinde, Media Ethics (s. 23*-37). New York: Routledge.
Koçak, G. (2012). Bireylerin Sosyal Medya Kullanım Davranışlarının ve Motivasyonlarının Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamında İncelenmesi: Eskişehir Örneği. Doktora Tezi, Eskişehir.
Koohang, A., & Weiss, E. (2003). Kasım 26, 2016 tarihinde informingscience.org/proceedings/IS2003Proceedings/docs/025Kooha.pdf adresinden alındı
Kutlu, T. Ö., & Bekiroğlu, O. (2010). Türkiye'de Yurttaş Gazeteciliği Bağlamında İnternet Haberciliği: Bianet Örneğinde Kentsel Dönüşüm Projesiyle İlgili Haberlerin Analizi. Selçuk İletişim Dergisi, 6(2), 254-269.
Lester, P. M. (2016). Photojournalism an Ethical Approach (2. Baskı b.). New York: Routlege.
Ling, R., & Lai, C.-H. (2016). Microcoordination 2.0: Social Coordination in the Age of Smartphones and Messaging Apps. Journal of Communication(66), 834-856.
McIntyre, K. (2014). The Evolution of Social Media from 1969 to 2013: A Change in Competition and a Trend Toward Complementary, Niche Sites. The Journal of Social Media in Society, 5-25.
McLuhan, M. (1964). Understanding Media. New York: Mcgrawhill.
Medya Derneği. (2011). Türkiyeli Gazeteciler İçin Etik İlkeler. İstanbul: Medya Derneği.
MEGEP. (2007). Haberin Nitelikleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Menczer, F. (2016). Aralık 9, 2016 tarihinde https://theconversation.com/misinformation-on-social-media-can-technology-save-us-69264 adresinden alındı
Miller, D., Costa, E., Haynes, N., McDonald, T., Nicolescu, R., Sinanan, J., . . . Wang, X. (2016). How the World Changed Social Media. London: UCL Press.
Montgomery, L. F. (2006). Disinformation: The (Low) Watermark of 21st Century Mass Media. Aralık 4, 2016 tarihinde https://www.informingscience.org/Home/Error/?aspxerrorpath=/proceedings/InSITE2006/ adresinden alındı
Mora, N. (2008). Medya Çalışmaları Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim. İstanbul: Altkitap Yayınevi.
Nip, J. Y. (2006). Exploring The Second Phase of Public Journalism. Journalism Studies, 7(2), 212-236.
Nyhan, B., & Reifler, J. (2012). Misinformation And Fact-Checking: Research Findings from Social Science. New York: New America Foundation.
Özel, P. A. (2011). Sosyal Medya ve Güven: Hükümet, Sivil Toplum Örgütleri ve Ticari Kuruluşlara Yönelik Ampirik Bir Araştırma. Academic Journal of Information Technology, 1-31.
Özgür Üniversite Forumu/Sayı:12 Ekim-Aralık 2000/Medya: Yalan, Manipülasyon. (2000). İstanbul: Özgür Üniversite.
Peltekoğlu, F. B. (2012). Sosyal Medya, Sosyal Değişim. T. Kara, & E. Özgen içinde, Sosyal Medya Akademi (s. 3-8). İstanbul: Beta Basım Yayın.
Poytner, R. (2012). İnternet ve Sosyal Medya Araştırmaları El Kitabı: Pazar Araştırmaları İçin Araçlar ve Teknikler. (Ü. Şensoy, Çev.) İstanbul: Optimist Yayınları.
Sajithra, K., & Patil, R. (2013). Social Media – History and Components. Journal of Business and Management, 69-74.
Sevinç, S. S. (2012). Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya. İstanbul: Optimist Yayınları.
Silverman, C. (2015). Doğrulama El Kitabı, Kriz Anlarında Dijital Verilerin Doğrulanması İçin Rehber. (G. Özturan, G. Deniz, E. Sorkun, O. Önal, B. Göbekcioğlu, V. Hatem, . . . Ş. Uyanık, Çev.) İstanbul: Korsan Parti.
Slattary, K. L. (2014). Ethics and Journalistic Standards: An Examination of the Relationship between Journalism Codes of Ethics and Deontological Moral Theory. W. N. Wyatt içinde, The Ethics of Journalism: Individual, Institutional and Culturel Influences (s. 154-156). New York: I.B.Tauris & Co. Ltd.
Sütçü, C. S., & Bayrakçı, S. (2014). Sosyal Medya Gazeteleri Nasıl Etkiliyor? Haberleirn Twitter'da Yayılması Üzerine Bir Araştırma. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4(2), 40-53.
Talbot, D. (2013). Aralık 13, 2016 tarihinde https://www.technologyreview.com/s/514056/preventing-misinformation-from-spreading-through-social-media/ adresinden alındı
Tokgöz, O. (2006). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
Toprak, A., Yıldırım, A., Aygül, E., Binark, M., Börekçi, S., & Çomu, T. (2009). Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook: "Görüyorum Öyleyse Varım". İstanbul: Kalkedon.
Toprak, N. (2015). İnternet Gazeteciliğinde Haber Etiği, Misenformasyon ve dezenformasyon. Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
Torun, M. B. (2015). Aralık 8, 2016 tarihinde http://www.risalehaber.com/sosyal-medyadaki-bilginin-kaynagi-sorgulanmali-256078h.htm adresinden alındı
Tunç, A. (2010). Medya ve Bilgi Kirliliği. Tarihi Miras ve Beklentiler Arasındaki Türkiye (s. 245-250). Ankara: Konrad Adenauer Shiftung.
Uzun, R. (2006). Gazetecilikte Bir Yönelim: Yurttaş Gazeteciliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(16), 633-656.
Uzun, R. (2007). İletişim Etiği Sorunlar ve Sorumluluklar. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi.
Vural, Z. A., & Bat, M. (2010). Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma. Journal of Yaşar University, 5(20), 3348-3382.
Wall, M. (2015). Citizen Journalism. Digital Journalism, 3(6), 797-813.
Ward, S. J. (2010). Aralık 5, 2016 tarihinde http://www.supportuw.org/wp-content/uploads/wwa_2010_ward_journalism.pdf adresinden alındı
Whayne, D., & Dinges, J. (2009). Journalism Ethics: The Global Debate. The International Center for Journalists.
Witt, L. (2004). Is Public Journalism Morphing Into The Public's Journalism? National Civic Review, 93(3), 49-57.
Yanardağoğlu, E. (2015). Kasım 07, 2016 tarihinde http://www.verigazeteciligi.com/oho-2015-yurttas-habercilik-ve-veri-haberciligi-konusuldu/ adresinden alındı
Yeğen, C. (2013). Demokratik ve Yeni Bir Kamusal Alan Olarak Sosyal Medya. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 119-135.
Yu, Y.-J. (2013, September 18). Kasım 13, 2016 tarihinde https://gigaom.com/2003/09/18/ohmynews-makes-every-citizen-a-reporter/ adresinden alındı
Yurtkoru, S., Durmuş, B., Ulusu, Y., & Kılıç, B. (2010). Facebook'tayız. İstanbul: Beta Basım Yayın.
Yüksel, E., & Gürcan, H. İ. (2001). Habercinin El Rehberi: Soru ve Örneklerle Haber Toplama ve Yazma Kural ve Teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.

Toplam 94 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	İletişim ve Medya Çalışmaları
Bölüm	Derleme Makaleler
Yazarlar	Şerif Arslan 0000-0003-4369-8982
Erken Görünüm Tarihi	30 Temmuz 2022
Yayımlanma Tarihi	31 Temmuz 2022
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA	Arslan, Ş. (2022). Sosyal Medya ve Dezenformasyon Tehdidinde Gazetecilik. Aksaray İletişim Dergisi, 4(2), 107-134. https://doi.org/10.47771/aid.1102392