Öz
Bürokrasi, memurluk, taşra memurluğu, rüşvet, yolsuzluk, iş kapısı olarak devlet gibi bazı kavramlar, insanların bilinçaltlarında yerleşmiş bulunmakta, bu ve benzeri fikirler sinema filmleri aracılığıyla geniş kitlelere yayılmaktadır. Bir taraftan bu sinema filmleri toplumun bürokrasi ve memur kavramlarına bakışını imgelerken, bir taraftan da bir propaganda aracı olarak bu kavramların topluma nasıl gösterilmek istendiği gerçeği ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışmada bürokrasi ve memuriyet kavramları hakkında genel bilgiler verildikten sonra, toplumun aynası konumundaki sinemanın, bürokrasi ve memur kavramlarını ele alma biçimlerine dair film çözümlemesi yapılmış, toplumda bürokrasi ve memur kavramlarının nasıl algılandığı irdelenmiştir. Sinemanın, dolayısıyla toplumun bürokrasiyi algılama şekli, bürokrasinin özellikle toplumla temas ettiği noktalarda baş gösteren sıkıntıların ortaya koyulmasında önemli bir faktör olmaktadır. Dışardan bakan göz olarak sinema, kamu hizmeti amacıyla oluşturulan sistemin kamu tarafından nasıl algılandığını gözler önüne sermektedir.
İncelenecek filmler seçilirken, bürokrasi veya memur kavramlarının filmlerde ne denli geniş ele alındığından yola çıkılmış, bürokratik süreçlerin ve memur karakterlerin anlatının merkezinde konumlandığı filmler tercih edilmiştir. Çoğu sinema filmlerinin belli bir kısımlarında bürokrasi veya memur imgesi bulunsa da, çalışma için seçilen filmlerde bu kavramların filmin geneline nüfuz etmiş olmasına dikkat edilmiştir. Çalışmada öncelikle bürokrasi ve memur kavramı ülkemizdeki gelişimiyle birlikte değerlendirilmiştir. Akabinde Ertem Eğilmez’in yönettiği Namuslu filmi ve Nuri Bilge Ceylan’ın yönettiği Bir Zamanlar Anadolu’da filmi, benzerlikleri ve farklılıkları betimsel olarak ele alınarak bürokrasi ve memur temsili bağlamında incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abadan, N. (1959). Bürokrasi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
- Aksakal, E. (2021). Bürokrasi ve Erkeklik Halleri Üzerinden Taşra Kültürü; Bir Zamanlar Anadolu’da. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 29-48.
- Aslan, O. E. (2005). Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Berger, A. A. (2018). Medya Çözümleme Teknikleri. (N. Pembecioğlu, Çev.) Ankara: Nobel Yayınları.
- Blau, P. M. (1955). The Dynamics of Bureaucracy. Chicago: University of Chicago Press.
- Bozkurt, V. (1998). Cumhuriyet Döneminde Bürokrasi; Siyasal Elit - Halk İlişkileri: 1923-1960. Yeni Türkiye Dergisi, 5(23-24), 3571-3577.
- Cangızbay, K. (1998). Hiç Kimse’nin Cumhuriyeti. Yeni Türkiye Dergisi, 5(23-24), 3560-3570.
- Çam, A. (2018). Sinemasal Hodolojik Mekânlar - Bir Zamanlar Anadolu’da Filminin Hodolojik Mekân Bağlamında Çözümlenmesi. Yeni Düşünceler Dergisi, 9, 45-56.
- Demirel Değirmenci, S. (2021). 1960-1990 Yılları Arasında Türk Sineması’nda Kamu Personelinin Temsili. Lapseki Meslek Yüksekokulu Uygulamalı Araştırmalar Dergisi, 2(3), 134-144.
- Doğru, M. S. (2020). Zaman ve Mekân Bağlamında Bir Zamanlar Anadolu’da Filmini Bahtin’in “Kronotop” Kavramıyla Okumak. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6(1), 329-341.
- Ergun, T., & Polatoğlu, A. (1992). Kamu Yönetimine Giriş. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Eroğlu, F. (1993). Bürokrasinin Çıkmazları ve Türk Bürokrasisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1-2), 237-241.
- Gouldner, A. W. (1954). Patterns of Industrial Bureaucracy. Glencoe: The Free Press.
- Gökçe, G., Şahin, A., & Örselli, E. (2002). Türkiye’de Siyasetin Bürokrasi Üzerindeki Etkisi: Siyasallaşma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(4), 45 - 58.
- Gökçe, O., Göküş, M., Kutlu, Ö., & Şahin, A. (2004). Kamu Yönetimi Ders Notları. Konya: Dizgi Ofset Matbaacılık.
- Göktürk, İ. (2015). Modernizmden Postmodernizme: Bürokratik Kültür ve İnsan, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 1(1), 17-28.
- Heper, M. (1977). Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Kaba, S. (2019). Ölü Bedenin Politikası: “Bir Zamanlar Anadolu’da”da Abject Karşılaşmalar. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 6(17), 2-17.
- Kalağan, G. (2010). Türkiye’de 1980 Sonrası Bürokratik Dönüşüm. İstanbul: Beta Yayınevi.
- Kaplan, T. (2016). Varoluşsal Bir Yolculuk: Bir Zamanlar Anadolu’da. SineFilozofi Dergisi, 1(2), 125-146.
- Merton, R. K. (1940). Bureaucratic Structure and Personality. Social Forces, 18(4), 560-568.
- Oskay, Ü. (1993). XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri. İstanbul: Der Yayınları.
- Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi - Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Özgül, G. E., & Tahan, K. (2014). Bir Ceset Arayışı Olarak Hatırlamanin Eleştirisi: Bir Zamanlar Anadolu’da Zaman, Mekân ve Gerçeklik. Global Media Journal, 4(8), 241-259.
- Parkinson, C. N. (1996). Parkinson Kanunu. (Ş. Sitembölükbaşı, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
- Peter, L. J., & Hull, R. (1985). Peter İlkesi. (M. Ölçer, Çev.) Ankara: Bilgi Yayınları.
- San, C. (1971). Max Weber’de Hukukun ve Meşru Otoritenin Sosyolojik Analizi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
- Sauvy, A. (1975). Bürolar ve Bürokrasi. (Y. Yayla, Çev.) İstanbul: Gelişim Yayınları.
- Şaylan, G. (1974). Türkiye’de Kapitalizm Bürokrasi ve Siyasal İdeoloji. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Şener, S. (1986). Osmanlı’da Siyasi Çözülme. İstanbul: İnkılab Yayınları.
- TDK Büyük Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tortop, N., İsbir, E. G., & Aykaç, B. (1993). Yönetim Bilimi. Ankara: Yargı Yayınları.
- Tunalı, D. (2014). Hareketli Durağanlık İzlenimi: Bir Zamanlar Anadolu’da. Yedi: Sanat, Tasarim ve Bilim Dergisi, 11, 39-51.
- Weber, M. (1987). Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Yetimova, S., & Aslan, M. (2018). Nuri Bilge Ceylan Sinemasının Uluslararası Basındaki Eleştirileri Üzerine Bir Söylem Analizi: Bir Zamanlar Anadolu’da Örneği. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, 5, 73-86.
Öz
Some concepts such as bureaucracy, civil service, provincial civil service, bribery, corruption and thinking the state as a job opportinity are embedded in society’s subconscious, and these and similar ideas are spread to large masses through movies. While these movies are reflecting the society's thoughts to the concepts of bureaucracy and civil servants, on the other hand, the reality of how these concepts are intended to be shown to the society as a propaganda tool also happens.
In this study, after giving general information about the concepts of bureaucracy and civil service, films are analyzed about the ways in which the cinema, that is the mirror of society, deals with the concepts of bureaucracy and civil servant, and how the concepts of bureaucracy and civil servant are perceived by society. The way that the cinema, and of course the society, perceives bureaucracy is an important factor in revealing the problems that arise especially at the points where bureaucracy comes into contact with society. Cinema, as being an eye from outside, shows up how the structure created for purpose of public service is perceived by the public.
While selecting the films to be examined, it is taken account that how excessively the concepts of bureaucracy and civil servants are handled in the films, and in which films bureaucratic processes and civil servant characters are positioned at the center of the narrative. Although there have been scenes about bureaucracy or civil servants in some parts of most cinema films, it is preferred that these concepts have diffused the overall film while selecting the films. In the study, firstly the concept of bureaucracy and civil servant was evaluated together with the development in Turkey. Subsequently, the film Namuslu directed by Ertem Eğilmez and the film Once Upon a Time in Anatolia directed by Nuri Bilge Ceylan are examined in the context of bureaucracy and civil servant representation by considering similarities and differences descriptively.
Anahtar Kelimeler
Bureaucracy Turkish bureaucracy Civil servant Turkish cinema
Kaynakça
- Abadan, N. (1959). Bürokrasi. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
- Aksakal, E. (2021). Bürokrasi ve Erkeklik Halleri Üzerinden Taşra Kültürü; Bir Zamanlar Anadolu’da. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 29-48.
- Aslan, O. E. (2005). Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Berger, A. A. (2018). Medya Çözümleme Teknikleri. (N. Pembecioğlu, Çev.) Ankara: Nobel Yayınları.
- Blau, P. M. (1955). The Dynamics of Bureaucracy. Chicago: University of Chicago Press.
- Bozkurt, V. (1998). Cumhuriyet Döneminde Bürokrasi; Siyasal Elit - Halk İlişkileri: 1923-1960. Yeni Türkiye Dergisi, 5(23-24), 3571-3577.
- Cangızbay, K. (1998). Hiç Kimse’nin Cumhuriyeti. Yeni Türkiye Dergisi, 5(23-24), 3560-3570.
- Çam, A. (2018). Sinemasal Hodolojik Mekânlar - Bir Zamanlar Anadolu’da Filminin Hodolojik Mekân Bağlamında Çözümlenmesi. Yeni Düşünceler Dergisi, 9, 45-56.
- Demirel Değirmenci, S. (2021). 1960-1990 Yılları Arasında Türk Sineması’nda Kamu Personelinin Temsili. Lapseki Meslek Yüksekokulu Uygulamalı Araştırmalar Dergisi, 2(3), 134-144.
- Doğru, M. S. (2020). Zaman ve Mekân Bağlamında Bir Zamanlar Anadolu’da Filmini Bahtin’in “Kronotop” Kavramıyla Okumak. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6(1), 329-341.
- Ergun, T., & Polatoğlu, A. (1992). Kamu Yönetimine Giriş. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Eroğlu, F. (1993). Bürokrasinin Çıkmazları ve Türk Bürokrasisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1-2), 237-241.
- Gouldner, A. W. (1954). Patterns of Industrial Bureaucracy. Glencoe: The Free Press.
- Gökçe, G., Şahin, A., & Örselli, E. (2002). Türkiye’de Siyasetin Bürokrasi Üzerindeki Etkisi: Siyasallaşma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(4), 45 - 58.
- Gökçe, O., Göküş, M., Kutlu, Ö., & Şahin, A. (2004). Kamu Yönetimi Ders Notları. Konya: Dizgi Ofset Matbaacılık.
- Göktürk, İ. (2015). Modernizmden Postmodernizme: Bürokratik Kültür ve İnsan, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 1(1), 17-28.
- Heper, M. (1977). Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Kaba, S. (2019). Ölü Bedenin Politikası: “Bir Zamanlar Anadolu’da”da Abject Karşılaşmalar. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 6(17), 2-17.
- Kalağan, G. (2010). Türkiye’de 1980 Sonrası Bürokratik Dönüşüm. İstanbul: Beta Yayınevi.
- Kaplan, T. (2016). Varoluşsal Bir Yolculuk: Bir Zamanlar Anadolu’da. SineFilozofi Dergisi, 1(2), 125-146.
- Merton, R. K. (1940). Bureaucratic Structure and Personality. Social Forces, 18(4), 560-568.
- Oskay, Ü. (1993). XIX. Yüzyıldan Günümüze Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri. İstanbul: Der Yayınları.
- Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi - Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
- Özgül, G. E., & Tahan, K. (2014). Bir Ceset Arayışı Olarak Hatırlamanin Eleştirisi: Bir Zamanlar Anadolu’da Zaman, Mekân ve Gerçeklik. Global Media Journal, 4(8), 241-259.
- Parkinson, C. N. (1996). Parkinson Kanunu. (Ş. Sitembölükbaşı, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
- Peter, L. J., & Hull, R. (1985). Peter İlkesi. (M. Ölçer, Çev.) Ankara: Bilgi Yayınları.
- San, C. (1971). Max Weber’de Hukukun ve Meşru Otoritenin Sosyolojik Analizi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
- Sauvy, A. (1975). Bürolar ve Bürokrasi. (Y. Yayla, Çev.) İstanbul: Gelişim Yayınları.
- Şaylan, G. (1974). Türkiye’de Kapitalizm Bürokrasi ve Siyasal İdeoloji. Ankara: TODAİE Yayınları.
- Şener, S. (1986). Osmanlı’da Siyasi Çözülme. İstanbul: İnkılab Yayınları.
- TDK Büyük Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tortop, N., İsbir, E. G., & Aykaç, B. (1993). Yönetim Bilimi. Ankara: Yargı Yayınları.
- Tunalı, D. (2014). Hareketli Durağanlık İzlenimi: Bir Zamanlar Anadolu’da. Yedi: Sanat, Tasarim ve Bilim Dergisi, 11, 39-51.
- Weber, M. (1987). Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Yetimova, S., & Aslan, M. (2018). Nuri Bilge Ceylan Sinemasının Uluslararası Basındaki Eleştirileri Üzerine Bir Söylem Analizi: Bir Zamanlar Anadolu’da Örneği. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar, 5, 73-86.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 31 Temmuz 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
